آیا تا به حال دقت کرده‌اید که وقتی در حالت روحی خوبی هستید چقدر همه چیز قابل مدیریت و کنترل شده به نظر می‌رسد؟ یا وقتی از خواب بیدار می‌شویم و به قدر کافی استراحت کرده‌ایم چالش ها خیلی جدی به نظر نمی‌رسند؟ آیا دقت کرده‌اید که یک تماس تلفنی با دوستتان چقدر حال شما را بهتر می‌کند؟
تاثیر سلامت روان در همه جوانب زندگی ما مشاهده می‌شود. خلق و خوی ما، سلامت جسمانی و ارتباطات اجتماعی به ما کمک می‌کند تا با سختی‌ها و موانع غیرمنتظره بهتر کنار بیاییم. آنها با هم به احساس نیک زیستی و سلامت روان ما کمک می‌کنند.
با حفظ و پرورش سلامت روانی خود، می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که زندگی سالم، سازنده و معناداری داریم.
این مقاله به شما کمک می‌کند تا مفهوم نیک زیستی روانشناختی را بهتر درک کنید و مزایای آن را شناسایی کنید.
نیک زیستی روانشناختی و سلامت روان چیست؟
اصطلاحات “سلامت روان” و “نیک زیستی روانشناختی” مفاهیم مهمی هستند که تعریف آنها دشوار است.
سازمان جهانی بهداشت در سال 2004، سلامت روان را این گونه تعریف کرد:
- یک حالت نیک زیستی است
- که در آن فرد به توانایی های خود پی می‌برد،
- می‌تواند با مسائل استرس‌آور عادی در زندگی کنار بیاید،
- می‌تواند کارساز و نتیجه‌بخش باشد،
- می‌تواند به جامعه خود کمک کند.
اصطلاحات دیگری که ممکن است در ادبیات استفاده شود عبارتند از نیک زیستی روانشناختی مثبت، سرمایه ذهنی ونیک زیستی که می‌تواند روانی، ذهنی یا درونی باشد
5 نمونه از نیک زیستی روانشناختی:
نیک زیستی روانشناختی اغلب به عنوان سلامت ذهنی شناخته می‌شود. سلامت ذهنی به عنوان درک و ارزیابی ما از زندگی تعریف می‌شود. (کییز، 2006).
دو مولفه سلامت ذهن: لذت (Hedonia) و شادمانی (Eudaimonia) است.
هدونیا (لذت گرایی): اشاره به لذت و شادی دارد و در زمینه نیک زیستی روانشناختی به معنای احساس خوشحالی از زندگی و لذت بردن از تجربیاتی است که باعث شادمانی می‌شود.
- نمونه هایی از لذت گرایی شامل هر فعالیتی است که باعث شادی می‌شود. برای برخی افراد، این امر ممکن است لذت بردن از غذا یا یک نوشیدنی باشد و برای سایرین ممکن است خواندن یک کتاب یا تماشای فیلم باشد.
یودیمونیا (آسایش،شادکامی): مفهوم آن کمی پیچیده‌تر است، اما به زندگی معنادار و رسیدن به پتانسیل کامل فرد اشاره دارد.
- نمونه هایی از شادکامی عبارتند از: یافتن معنا، دستیابی به اهداف، احساس کمک به جامعه، به چالش کشیده شدن و داشتن رسالت.
این دو مفهوم با هم به درک ما از نیک زیستی روانشناختی کمک می‌کنند.
تعاریف دیگر از نیک زیستی روانشناختی، رفتارها و فعالیت‌های دیگری را برجسته می‌کند. مثلاً در تعریف Ryff، نیک زیستی روانشناختی شامل شش حوزه زیر در نظر گرفته می‌شود:
- باور دارید زندگی شما معنادار است.
- خودسازی و رشد مستمر دارید.
- ارتباطات اجتماعی با کیفیت خوب دارید.
- باور دارید می‌توانید بر موانع غلبه کنید.
- هویت شخصی مثبت دارید.
- حس هدفمندی دارید.
در ادامه پنج مثال در مورد این که چگونه نیک زیستی روانشناختی مثبت خود را نمایان می‌کند آورده شده است:
- مریم در حال تغییر شغل است. با اینکه او به سمت زمینه شغلی متفاوتی می‌رود، اما به توانایی خود برای عبور از این چالش های جدید اطمینان دارد.
- گرچه جواد بازنشسته است و تنها زندگی می‌کند، اما پیوندهای محکمی با جامعه خود دارد. او در شورای محل خود شرکت می‌کند، به طور منظم در باشگاه محل خود تمرین می‌کند و در کمیته محلی پارک خود داوطلبانه کار می‌کند.
- مهدیس اخیراً عشق به سفالگری را کشف کرده است و در آن مهارت دارد. او هر هفته به کلاس سفالگری می‌رود و اکنون در هنرکده محلی سفالگری تدریس می‌کند. او از آموزش به کودکان لذت می‌برد و به نقش جدید خود به عنوان سفالگر بسیار متعهد است.
- محمدامین برای ملاقاتش دیر می‌کند. به جای این که خود را به خاطر تاخیرش سرزنش کند، به خود یادآوری می‌کند که برخی چیزها خارج از کنترل او هستند. او به همکاران خود اطلاع می‌دهد و از آنها می‌خواهد که 15 دقیقه صبر کنند. او تأخیر خود را به هویت شخصی‌اش ربط نمی‌دهد و به این نکته توجه می‌کند که در آینده دیر نرسد.
- سهیلا یک خانه‌دار است. اکنون که فرزندانش از خانه رفته‌اند، وقت آزاد بیشتری دارد. او شروع به یادگیری یک زبان جدید می‌کند و در آموزشگاه محلی ثبت نام می‌کند. با وجود اینکه او دانش آموز بزرگتری است، از کلاس‌هایش لذت می‌برد و سخت کار می‌کند. بازخورد اساتید و دوستی‌های او در کلاسش حس هدفمندی او را تقویت می‌کند.
چرا نیک زیستی روانشناختی اهمیت دارد؟
تاثیر سلامت روانی بر سایر جنبه های زندگی
سلامت جسمانی و روانی دو مفهوم متقابل تلقی نمی‌شوند. بلکه سلامت جسمانی خوب می‌تواند به سلامت روان، زندگی خوب و بالعکس منجر شود.
به عنوان مثال، خلق و خوی پایین، که نشان دهنده سلامت روانی پایین است، با افزایش خطر سکته مغزی مرتبط است. (Nabi, Kivimaki, De Vogli, Marmot, & Singh-Manoux, 2008؛ Surtees et al., 2008).
سلامت جسمانی تنها حوزه اصلی زندگی ما نیست که تحت تأثیر سلامت روان قرار می‌گیرد. سلامت روان خوب همچنین در محل کار و بر بهره‌وری ما تأثیر می‌گذارد که بر جامعه تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، کارمندانی که در محیط‌های کاری پر استرس کار می‌کنند ممکن است فرسودگی شغلی را تجربه کنند. در نتیجه، آنها کمتر از شغل خود لذت می‌برند و می‌توانند به بیماری‌های دیگر مبتلا شوند.
با تمرکز بر سلامت روان به شیوه‌ای پیشگیرانه، افراد ممکن است بتوانند از بیماری‌ها و اختلالات روانی اجتناب کنند یا از شدت آن بکاهند، یا از آسیب‌ها در سایر زمینه‌های زندگی، مانند سلامت جسمی و کار بکاهند. (بری، 2001).
مزایای نیک زیستی روانشناختی مثبت:
ما رویکردی جامع را برای مفهوم سلامت روان و بهداشت روان اتخاذ کرده‌ایم که شامل شادی، انعطاف‌پذیری و اعتماد به نفس است. با استفاده از این رویکرد کلی نگر، در اینجا لیستی از مزایای مرتبط با نیک زیستی روانشناختی آورده شده است.
- شادمانی با نتایج مثبت از جمله روابط بهتر، درآمد بالاتر، سلامت روانی بهتر و طول عمر همراه است (لیوبومیرسکی، کینگ و داینر، 2005).
- افراد شادتر در فعالیت های نوع دوستانه و داوطلبانه شرکت می‌کنند (Diener & Tov, 2007; Tov & Diener, 2009)
- افراد شادتر نگرش‌هایی را نشان می‌دهند که انسجام اجتماعی و ادب و تربیت را ارتقا می‌دهد. به عنوان مثال، آنها راحت‌تر اعتماد می‌کنند، احتمال همکاری و حمایت از تلاش‌های حامی صلح یا ضد جنگ بیشتر است، به دولت خود و به دموکراسی اعتماد بیشتری دارند.
- آنها همچنین نسبت به مهاجران و افراد گروه‌های جمعیتی مختلف منعطف‌تر هستند. (Diener & Tov, 2007; Tov & Diener, 2009). این یافته‌ها هم در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی وجود دارد (Tov & Diener, 2009). به عبارت دیگر، جوامع شادتر به دولت‌های خود اعتماد بیشتری دارند و دارای اعتمادبه‌نفس بالاتری هستند.
- افرادی که سلامت روانی بهتری دارند بیشتر احتمال دارد ورزش کنند، که تأثیر مثبتی بر سلامت جسمانی دارد (گربر و پوهس، 2009؛ اورنبرگر، فیچرا، و ساتون، 2017).
- با افزایش سلامت روان، مصرف سیگار کاهش می‌یابد. کاهش مصرف سیگار منجر به سلامت جسمانی بهتر می‌شود (Ohrnberger et al., 2017).
چرا سلامت روانی مثبت منجر به شرایط مثبت می‌شود؟ لیوبومیرسکی و همکاران (2005) معتقد هستند که احساسات و خلق و خوی مثبت به ما امکان می‌دهد موقعیت‌ها را با دید مثبت‌تری تفسیر کنیم و نگرش‌های بهتری نسبت به یادگیری و تجربیات اتخاذ کنیم.
در نتیجه، احساسات و خلق و خوی مثبت به افراد اجازه می‌دهد:
- به گونه‌ای عمل کنند که به آنها کمک کند به اهداف خود برسند
- منابعشان را برای مشکلات آینده افزایش دهند
- استراحت کافی داشته باشند
- برای اهداف دیگر تلاش کنند
- مهارت‌هایشان را افزایش دهند
- با افراد جدید آشنا شوند
نیک زیستی روانشناختی در محل کار
سلامت روان نقش مهمی در بهره‌وری، موفقیت و رضایت شغلی در محل کار دارد (کلری، شافر، مک‌لین، و ویسنتین، 2020؛ لامونتاگن، کیگل، و والانس، 2007). راه‌های زیادی وجود دارد که عوامل حاضر در محیط کار بتوانند به نیک زیستی روانشناختی کمک کنند (چوپرا، 2009؛ لامونتاگن و همکاران، 2007؛ وبر و جائکل راینهارد، 2000).
به عنوان مثال می‌توان به روابط حرفه‌ای خوب، بازخورد و دستورالعمل های واضح، بازخورد مثبت و تعادل بین کار و زندگی اشاره کرد. در مقابل، عواملی مانند ارتباطات ضعیف یا نامشخص، ضرب‌الاجل‌های غیرواقعی، روابط ضعیف، تعارض‌ها در محل کار و نبودِ حمایت می‌توانند باعث نیک زیستی روانشناختی منفی شوند.
پیامد طولانی مدت شرایط منفی کار، فرسودگی شغلی است. جایی که کارمند احساس می‌کند در کار خود سرمایه‌گذاری نمی‌کند. به طور مداوم خسته است و نگرش منفی نسبت به خود، محصول کاری و همکاران خود اتخاذ می‌کند. یکی از پیامدهای فرسودگی شغلی، استعفا است.
