افزایش آگاهی این امکان را به ما می‌دهد تا رفتارمان را تغییر دهیم. در طول سال‌ها، ما با اصرار و تکرار رفتارهای مشخصی، آنها را به عادت تبدیل کرده‌ایم. اما به معنی این نیست که نتوانیم عادت‌هایمان را تغییر دهیم. تغییر عادت ممکن است آسان به نظر نرسد، اما از دیدگاه علوم عصب‌شناسی، مغز ما در تغییر عادت می‌تواند منعطف باشد. فقط همان‌طور که در طی سال‌ها، آجر به آجر این عادات را پایه‌گذاری کرده‌ایم، نیاز داریم با صبر و پشتکار، آجر به آجر آن را بازآفرینی کنیم.
تغییر رفتار امری پیچیده است، زیرا فرد را ملزم می‌کند تا یک عادت فعلی را متوقف کند و همزمان مجموعه‌ای از اقدامات جدید و احتمالاً ناآشنا را پرورش دهد. این فرآیند زمان می‌برد – معمولاً بیشتر از آنچه ما ترجیح می‌دهیم. چیزی به سادگی نوشیدن یک لیوان آب اضافی در روز می‌تواند به طور متوسط دو ماه طول بکشد تا به یک رفتار ثابت و عادی تبدیل شود.
اما زندگی ما در خلا رخ نمی‌دهد. اتفاقات زندگی ما معمولاً نتیجه‌ی پاسخ ما به محرک‌های ناشناخته‌ای هستند که در محیط ما وجود دارند: افراد و موقعیت‌هایی که به ظرافت ما را دعوت می‌کنند تا رفتارهایی انجام دهیم که کاملاً خلاف تصور ما از خودمان به عنوان یک همکار، شریک عاطفی، والد یا یک دوست است.
این محرک‌ها ثابت، ماندگار و فراگیرند.
ممکن است تصور کنید که محرک‌ها باعث می‌شوند شما به شیوه‌های جدید عمل کنید، افق دید خود را گسترش دهید و هر لحظه که می‌گذرد موفق‌تر شوید. اما به ندرت این اتفاق می‌افتد.
محرک‌ها پاسخی را با این فرمول در ما ایجاد می‌کنند:
محرک >> برانگیختگی >> رفتار
تغییر عادت به اندازه‌ی کافی دشوار است اما اگر محیط و چیزهایی که از آن بی‌خبریم را هم اضافه کنیم، با برانگیخته شدن عادات و رفتارهای قدیمی، بیشتر در تنگنا قرار می‌گیریم.
چگونه محرک‌ها را تشخیص دهیم؟
محرک ها گونه‌های مختلفی دارند:
- عادات
- رایحه‌ها
- مردم
- صداها
- مناظر
- …
محرک‌ها می‌توانند بیرونی یا درونی باشند، می‌توانند رویاهای روزانه باشند، می‌توانند افکار ما باشند.
بیشتر بخوانید: ۶ محرکی که می تواند باعث موفقیت یا شکست شما شود
چیزی که در مورد تمام محرک‌ها صدق می‌کند این است که: محرک اتفاق می‌افتد، برانگیختگی ایجاد می‌کند و شما اقدام می‌کنید. با آگاهی از محرک‌های معمول خود، می‌توانیم ترتیب فرمول را به شکل زیر تغییر دهیم:
محرک >> برانگیختگی >> آگاهی >>> انتخاب/تغییر >> رفتار
افزودن آگاهی به ما این امکان را می‌دهد تا رفتارمان را تغییر دهیم.
هنگامی که از محرک‌های خود اگاه شدید می‌توانید از آنها اجتناب کنید. اگر نتوانستید، می‌توانید مشکلات احتمالی را پیش‌بینی کنید و یاد بگیرید چگونه عوامل تحریک‌کننده را بشناسید و رفتار خود را در لحظه تغییر دهید.
چگونه نسبت به محرک‌های خود اگاه شویم؟
موثرترین راه برای آگاهی نسبت به محرک‌ها، پیگیری و کاوش روزانه است. از خود بپرسید: “من می‌خواهم چگونه آدمی باشم؟” (این یک سوال توسعه فردی است). بعد از آن مجموعه سوالاتی را که روزانه می‌توانید از خود بپرسید تنظیم کنید.
پاسخ این سوالات باید پاسخ بلی /خیر باشند یا سوالاتی که می‌توان با عدد به آنها پاسخ داد. برای مثال: دیروز چند بار از دستیار خود عصبانی شدم؟ روزانه سوالات خود را با یک دوست مرور کنید و پاسخ آنها را بنویسید. این عمل ساده شما را نسبت به اتفاقات روزانه‌تان ذهن‌آگاه نگه می‌دارد. این بخش فرایند اصلاح رفتار است.
اگر سوالات روزانه‌تان را همسو با شخصیتی که می‌خواهید باشید انتخاب کنید دیگر نمی‌توانید خود را برای ایجاد تغییرات برای رسیدن به فردی که می‌خواهید باشید فریب دهید.
تغییر عادت، هر چقدر هم که نیاز فوری و واضحی نباشد باز هم سخت است. دانستن آنچه باید انجام دهیم تضمینی نمی‌دهد که واقعا آن کارها را انجام دهیم. آگاهی از محرک‌های زندگی‌مان به ما این فرصت را می‌دهد تا انتخاب کنیم چگونه با محرک‌ها کنار بیاییم و تغییراتی ایجاد کنیم که پیش از این قادر به انجام آن نبوده‌ایم.
چه چیز دیگری در تغییر عادت مهم است؟
دو عاملی که به طور موثر به افراد کمک می‌کند تا به تغییر رفتار مورد نظر خود دست یابند، پاداش و مسئولیت‌پذیری است.
انجمن آموزش و توسعه آمریکا (ASTD) داده‌های حاصل از مطالعه‌ی خود را در مورد مسئولیت‌پذیری منتشر کرده است و نتایج بسیار جالب بود! چه چیزی پیدا کردند؟ اگر در مقابل شخص دیگری پاسخ‌گو باشید – یعنی با متعهد شدن به کسی درباره‌ی هدفی که دنبال می‌کنید، خواه کوچ شما باشد یا دوستتان – شانس موفقیت شما تا 95 درصد است.
مسئولیت‌پذیری مهمترین عامل در شکل‌گیری عادت یا تغییر عادت است. این بدان معنی است که اگر هدف خود را با دوستان، خانواده یا گروه خود به صورت حضوری یا آنلاین به اشتراک بگذارید، احتمال کاهش مصرف الکل یا کاهش وزن افزایش می‌یابد.
نکته کلیدی این است که سفر تغییر عادت خود را خیلی زودتر از نقطه اوج مشکل‌ساز شروع کنید. آن نقطه عطف، دنیایی پر از شرم، ننگ و ناامیدی است که باعث می‌شود مقابله و عملکرد عادی مانند سرزمین دوردستی از باورهای ساختگی به نظر برسد که هرگز به آن نخواهید رسید. اگر بتوانید عادت‌های خود را مدت‌ها قبل از تبدیل شدن به اعتیاد یا اختلال کنترل کنید، نه تنها شانس بیشتری برای زنده ماندن دارید، بلکه شانس زیادی برای بالندگی و شکوفایی خواهید داشت.
بیشتر بخوانید: کلید تغییر رفتار ، تغییر هویت است
در کتاب محرک‌ها، مارشال گلداسمیت درباره‌ی تاثیر این محرک‌ها و ابزارهای مورد نیاز شما برای ایجاد آگاهی و غلبه بر آنها به تفصیل توضیح داده است. چنانچه برای ایجاد تغییر عادت به کمک نیاز دارید، این کتاب می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.
