بسیاری از ما کمالگرایی را به عنوان کیفیتی می‌دانیم که باید به آن افتخار کنیم، به خصوص در محیط‌های حرفه‌ای. جامعه، انگیزه‌ی کامل بودن را به عنوان نشانه‌ای از فردی شایسته و جاه‌طلب می‌داند. گویا این کلمه مترادف با اعتلا و رسیدن به کمال است. اما پژوهش‌های علم روانشناسی نشان می‌دهد که ما بهای زیادی برای دستیابی به کمال می‌پردازیم. در ادامه به سه روشی که کمالگرایی، ما و ذهن‌مان را در معرض آسیب‌های روانی قرار می‌دهد، اشاره شده است.
کمالگرایی می‌تواند علتی برای افسردگی باشد
در حالی که همه ما درکی کلی از کامل بودن داریم، تحقیقات روانشناسی ویژگی‌های شخصیتی کمال‌گرایان را به سه دسته تقسیم می‌کند:
- کمالگرایی خودمحور – تمایل به کامل بودن خود
- کمالگرایی دیگر گرا – تمایل به کامل بودن افراد دیگر
- کمالگرایی تجویز شده اجتماعی – تمایل به این باور که دیگران از شما می خواهند که کامل باشید
یک مطالعه اخیر زنگ خطری را برای هر کسی که کمالگرایی را به عنوان یک ویژگی برای تحسین شدن یا تلاش برای رسیدن به آن می‌بیند، به صدا در می‌آورد: کمالگرایی، بدون توجه به نوع کمالگرایی که فرد در آن افراط می‌کند، در بیشتر موارد منجر به افسردگی می‌شود. این باید به عنوان یک هشدار عمل کند، تا تمایلات مشکل‌ساز و آسیب‌رسان، مانند تمایلات کمالگرایانه ما، حتی زمانی که نتایج مثبتی به همراه دارند، از بین برود.
بیشتر بخوانید: روند رو به افزایش کمالگرایی و ۳ نکته در تعدیل آن
Katerina Rnic، روانشناس این مطالعه می‌گوید: یافته‌های ما شروع به روشن کردن این موضوع می‌کند که چرا مردم علی‌رغم واقعیت‌های ناخوشایند ناقص بودن و هزینه‌های مرتبط با دستیابی به کامل بودن، همچنان به دنبال آن هستند.
کمالگرایی می تواند باعث شود شما احساس تنهایی کنید
کمالگرایی را می‌توان به سه سبک مجزای «ارائه خود» یا شیوه‌هایی که افراد کمالگرا، خود را به دیگران نشان می‌دهند طبقه‌بندی کرد:
- خود-ارتقایی کمالگرایانه : ارتقای فعال استعدادها و توانایی‌های فرد برای تحت تأثیر قرار دادن دیگران است. این سبک شباهت‌هایی با خودشیفتگی دارد.
- عدم نمایش عیوب یا نقص‌ها: به عدم نشان دادن عیوب خود، مانند اجتناب از شرکت در فعالیت‌هایی که می‌تواند کاستی‌های فرد را آشکار کند، اشاره دارد.
- عدم افشای عیوب: به بیان نکردن شفاهی عیوب خود اشاره دارد، مانند اجتناب از صحبت در مورد اشتباهات یا مشکلات خود.
مهم نیست که کمالگرایی چگونه خود را نشان می‌دهد، اغلب در طول زمان به انزوای اجتماعی منجر می‌شود. فرد کمالگرا تمام تلاش خود را می‌کند تا انتظارات غیر واقع‌بینانه‌ای را که از خود داشته است برآورده کند و دیگران را نیز وارد این فرآیند می‌کند.
در مواقع دیگر، جدا کردن خود به عنوان بهتر یا توانمندتر بودن از سایرین، تمام هدف کمالگرایی آن‌هاست و بنابراین، تنهایی و انزوا به یک نتیجه طبیعی تبدیل می‌شود.
به گفته‌ی Rnic: «اگرچه افراد کمالگرا اغلب خود را به گونه‌ای نشان می‌دهند که امیدوارند مورد تأیید دیگران قرار گیرند، اما این سبک‌های ارائه ی خود، اغلب نتیجه معکوس می‌دهند.
این به این دلیل است که افرادی که از سبک‌های خودارائه‌ای مانند خود-نمایی، استفاده می‌کنند، می‌توانند توسط دیگران به عنوان افرادی دور، ناصادق و دوست نداشتنی تلقی شوند. قابل درک است که عدم تمایل به اشتراک‌گذاری آسیب‌پذیری‌ها با دیگران می‌تواند مانع ایجاد پیوندهای معنادار با آنها شود. با گذشت زمان، این رویکرد می‌تواند منجر به احساس تنهایی عمیق و بیگانگی شود.»
کمالگرایی می‌تواند به فرزندان شما نیز به ارث برسد.
در یک مطالعه اخیر، روانشناسان مارتین اسمیت و سایمون شری دریافتند افرادی که گزارش داده‌اند والدینی دارند که بی‌وقفه آنها را تشویق به بهتر شدن می‌کنند، بیشتر در کمالگرایی خود-محور، کمالگرایی -دیگرگرا و کمالگرایی تجویز شده‌ی اجتماعی، پدیدار می‌شوند.
والدین بیش از حد منتقد، فرزندان کمالگرا تربیت می‌کنند. به ویژه، والدین بیش از حد منتقد، مطالبه‌گر و کنترل‌کننده، بچه‌های خود-انتقادگر، مطالبه‌گر و کمالگرا را پرورش می‌دهند که احساس می‌کنند دیگران از آنها ناامید شده‌اند.
برای هر کسی که ممکن است خود را یک فرد کمالگرا معرفی کند یا از انتقال ناخواسته این ویژگی به فرزندان خود بیم داشته باشد، روانشناسان راهکارهای زیر را بیان می‌کنند:
- به حوزه‌هایی فکر کنید که کمالگرایی سر راه شما قرار گرفته است، به ویژه در روابط شما با دیگران. سعی کنید برخی از مزایای رها کردن کمالگرایی را با پرسیدن سوالاتی از خود بررسی کنید: آیا زمان بیشتری برای چیزهایی که از آنها لذت می‌برید خواهید داشت؟ آیا شروع و تکمیل کارها آسان‌تر خواهد بود؟ آیا با همسر یا شریک زندگی خود رابطه‌ی بهتری خواهید داشت؟
- «آزمایش‌های رفتاری» را امتحان کنید که در آنها برنامه‌ای برای تمرین اشتباه کردن عمدی و انجام ناقص کارها انجام دهید. بخشی از این تمرینات این گونه است که شما پیش‌بینی می‌کنید وقتی اشتباه کنید چه اتفاقی می‌افتد و سپس برنامه را دنبال می‌کنید تا ببینید واقعاً چه اتفاقی می‌افتد. مردم اغلب از دیدن این که با بی‌نقص بودن، آسمان به زمین نمی‌آید و موارد زیادی برای آزاد بودن و در عین حال پذیرش نقص داشتن وجود دارد، شگفت‌زده می‌شوند.
- سعی کنید به فرزندتان بگویید که برای او نه تنها بر اساس آنچه انجام می‌دهد بلکه برای شخصیت او ارزش قائل هستید. سعی کنید نسبت به فرزندانتان کمتر کنترل‌گر، منتقد و “بیش از حد محافظ کننده” باشید. به کودکان بیاموزید که اشتباهات خود را تحمل کنند و از آنها درس بگیرند. به جای کمالگرایی، بر سخت کوشی و انضباط شخصی تاکید کنید.
